Punkty odniesienia, pomiar i ocena

Warunkiem funkcjonowania jakiegoś układu w sposób sensowny i celowy jest istnienie sposobu oceny jego działania.

Ocena prawidłowości działania urządzenia technicznego polega na porównywaniu aktualnych, zmierzonych wartości jego charakterystycznych parametrów z zadanymi wartościami tych parametrów, które służą jako układ odniesienia. W zależności od wyniku porównania podejmowane są decyzje co do działań korygujących działanie danego urządzenia. Oznacza to, że warunkiem koniecznym prawidłowego funkcjonowania urządzenia jest umiejętność określenia układu odniesienia i pomiaru jego bieżących parametrów. W przypadku niespełnienia tego warunku niemożliwe jest stabilne działanie urządzenia w zamierzony sposób.

Co to oznacza w praktyce. Rozważmy dwa przykłady.

Przykład 1

Weźmy na przykład stosunkowo proste urządzenie, jakim jest klimatyzator z funkcjami chłodzenia, grzania i suszenia, wyposażony w  programator czasowy. Użytkownik ustawia pożądaną temperaturę w klimatyzowanym pomieszczeniu, która powinna być utrzymywana w zaprogramowanych okresach doby, zaś producent urządzenia zadaje optymalną wilgotność. Te nastawy stanowią układ odniesienia do oceny działania klimatyzatora. Oprócz tego posiada on mierniki temperatury oraz wilgotności. Zmierzone wartości temperatury i wilgotności są porównywane z zadaną temperaturą oraz wilgotnością i - w zależności od wyniku porównania - włączane jest chłodzenie lub grzanie, nawilżanie lub osuszanie powietrza. Jeżeli zostaną ustawione niewłaściwe wartości odniesienia lub uszkodzi się miernik, to urządzenie nie będzie funkcjonować poprawnie.

Role podobną do zadanych wartości parametrów, tworzących układ odniesienia w urządzeniach technicznych, pełnią wartości i zasady w układach społecznych, których przestrzeganie tworzy ład moralny, umożliwiający trwałe istnienie społeczeństwa i harmonijny rozwój jednostki w nim. Przyjęty wspólny układ wartości wyznacza kierunek rozwoju wspólnoty i  umożliwia ocenę procesu przemian.

Przykład 2

Rozważmy teraz sytuację obiektu biurowego z dużą otwartą przestrzenią, w której znajduje się wiele indywidualnych stanowisk pracy, tzw. boksów.

Na początek rozpatrzmy przypadek otwartej przestrzeni biurowej z jedną instalacją wentylacyjno-klimatyzacyjną dla wszystkich stanowisk pracy. Biorąc pod uwagę fakt, że poczucie komfortu klimatycznego jest sprawą indywidualną i zmienną, trudno wyobrazić sobie, że ustalanie nastaw tej automatycznej instalacji będzie odbywało się metodą negocjacji pracowników. Dlatego jedynym realnym rozwiązaniem jest programowanie pracy instalacji przez administratora obiektu na podstawie międzynarodowych norm dot. komfortu cieplnego, wersja polska: PN-EN ISO 7730:2006 - Ergonomia środowiska termicznego -- Analityczne wyznaczanie i interpretacja komfortu termicznego z zastosowaniem obliczania wskaźników PMV i PPD oraz kryteriów miejscowego komfortu termicznego które przewidują istnienie przewidywanego odsetka niezadowolonych z warunków cieplnych panujących w pomieszczeniu. Dzięki temu panują w pomieszczeniu stabilne i powtarzalne warunki dobrego samopoczucia oraz dobrej pracy dla zdecydowanej większości pracowników.

Jako drugi przypadek rozważmy taką samą otwartą przestrzeń biurową, ale z indywidualnymi klimatyzatorami na każdym stanowisku pracy. Dla uproszczenia sytuacji załóżmy, że te klimatyzatory pracują nie głośniej i nie zużywają więcej energii niż centralny system klimatyzacyjny. Teraz każdy pracownik może samodzielnie ustawić optymalny dla siebie komfort cieplny. Jednak, z uwagi na brak pełnego oddzielenia stanowisk pracy klimatyzatory oddziałują one na siebie. W tej sytuacji wysiłki ustawienia danego klimatyzatora, które mają charakter metody prób i błędów są bezowocne. Wskutek tego na żadnym stanowisku nie ma pożądanego komfortu cieplnego i nadal istnieje grupa niezadowolonych z warunków cieplnych na stanowisku pracy. Dodatkowo, praca odbywa się w warunkach nieoptymalnych dla dużej części, o ile nie wszystkich, pracowników.

Konkluzja

Wniosek płynący z powyższego rozważania jest, że dogmatyczny relatywizm nie jest w rzeczywistości rozwiązaniem problemu indywidualnej wolności. Interesu jednostki nie można realizować ze szkodą dla większości. Dla dobra wszystkich rozum musi iść przed wolnością, a nie na odwrót.